مقدمه

 

علی‌اصغر حکمت استاد ادبیات فارسی و پژوهشگر، کتاب هزار و یک‌شب را مربوط به پیش از دوره هخامنشی می‌داند که در هند به وجود آمده و قبل از حمله اسکندر به فارسی (احتمالاً فارسی باستان) ترجمه شده و در قرن سوم هجری زمانی که بغداد مرکز علم و ادب بود از پهلوی به عربی برگردانده شده‌است. اصل پهلوی کتاب ظاهراً از زمانی که به عربی ترجمه شده از میان رفته‌است. ترجمه‌ی فارسی نسخه‌ی عربی آن در سال ۱۲۵۹ هجری قمری، در زمان محمدشاه قاجار، به دست «ملا عبداللطیف طسوجی» آغاز شد (این کتاب دارای ارزش تاریخی است، اما در کل یک سوم کتاب اصلی را هم شامل نمی‌شود) و «میرزامحمدعلی سروش اصفهانی» اشعاری به فارسی برای برخی از داستان‌های آن سرود و برای تعداد دیگری از این داستان‌ها اشعاری از شعرای بزرگ پارسی‌گوی انتخاب کرد؛ ترجمه‌، سُرایش و انتخاب اشعار تا زمان ناصرالدین شاه ادامه داشته‌است. نسخه کنونی فارسی پس‌از اتمام امور «طبع کتاب» در زمان ناصرالدین شاه به چاپ سنگی رسید.

«هزار و یک شب» نامی است که از زمان ترجمه طسوجی در دوره قاجار در ایران شهرت یافته و نام قدیم آن «هزار افسان» بوده‌است. مجموعه‌ای که پیش رو دارید، با استفاده از ترجمه‌ی طسوجی به تفکیک قصه‌ها پرداخته و در عین حال تلاشی است برای «ساده نویسی» ترجمه‌ی طسوجی؛ در این بازنویسی، سعی شده تا کلمات مترجم عصر قاجار، با حفظ فضایی که نثر او توانسته در طول روایات ایجاد کند، به صورت روان‌تر و منطبق با زبان معیار امروزی برگردانده شود؛ به همین منظور چیزی از مضمون جملات کاسته نشده و بیشتر تلاش شده تا برای کلمات ثقیل آن جایگزینِ مترادف برگزیده شود.

لازم به ذکر است که متن حاضر صرفاً بنا دارد تا فرصتی برای مخاطبان خوش ذوق اما «کم‌وقت» ادبیات اصیل و کهن این مرز و بوم ایجاد کند تا در کمترین زمان بتوانند از لذایذ ارزشمندتری بهره ببرند.

جلال نوع‌پرست شهریور ۱۳۹۶